“Eten is meer dan alleen voedingsstoffen binnenkrijgen”
“Wat staat er vandaag op het menu? Kan ik dit eten met mijn bloedwaardes? Krijg ik vandaag warm eten?” Zomaar wat vragen die patiënten die op het centrum dialyseren bezighouden. Hoe gaan we om met eten en drinken op de dialyseafdeling? En bij wie kun je waarvoor terecht? Diëtist Sylvia Overmeer en nefroloog Joost Bijlsma lichten toe.
Goede conditie
Een goede conditie is belangrijk, dan hou je de dialysebehandelingen het beste vol. Joost Bijlsma, nefroloog op de afdelingen in Amsterdam: “Dat betekent goed eten en op dialysedagen geen maaltijd overslaan. We willen ondervoeding voorkomen en de voordelen van goede voeding onderstrepen. Bij ondervoeding ben je vatbaarder voor infecties, bij verkeerde voeding kun je problemen krijgen met je botten en heb je grotere kans op hart- en vaatziektes. Dat willen we tegengaan.”
Zuinig met zout
Daarnaast zijn we zuinig met zout. Veel patiënten hebben een te hoge bloeddruk en gebruiken bloeddrukverlagende medicijnen. Of ze mogen minder vocht, omdat ze bijvoorbeeld niet plassen en vocht dus niet kwijtkunnen. Sylvia Overmeer werkt als diëtist in Utrecht en Amsterdam: “Hoe zouter je eten is, hoe meer dorst je krijgt en hoe meer je moet drinken. Zo is het moeilijker om je aan een vochtbeperking te houden. Vandaar dat we voorzichtig zijn met zout.”
Advies op maat
Afspraken over voeding staan in het voedingsbeleid. Daarnaast krijgt elke patiënt advies op maat als hij dat wil. Sylvia: “Binnen het aanbod kun je goede en minder goede keuzes maken. Dat hangt af van je situatie. Een patiënt met een te hoog kaliumgehalte adviseer ik bijvoorbeeld om de warme maaltijd met aardappels te laten staan. Maar dat kan voor de patiënt naast je heel anders zijn. En waar de één meer hartig beleg mag, adviseer ik de ander juist meer zoet beleg.” Of je kunt eten tijdens de dialyse verschilt ook per patiënt. Joost vult aan: “Sommige patiënten krijgen lage bloeddruk als ze tijdens de dialyse eten. Zeker als er veel vocht weggehaald wordt. Als je dan eet, stroomt er meer bloed naar je maag en darmen. Daardoor krijgt de rest van je lichaam minder bloed. En dat kan leiden tot een nog lagere bloeddruk. Soms staat dat de behandeling in de weg en kun je beter na de dialyse eten. Daar maken we aparte afspraken over.”
Wie doet wat
Diëtisten en voedingsassistenten: wie doet nu wat? De voedingsdienst stelt het aanbod aan eten en drinken samen. Dat wisselt twee keer per jaar. De diëtisten beoordelen of deze keuzes verstandig zijn. “We onderzoeken of het eten en drinken voldoet aan de criteria van de Gezondheidsraad en passen bij de richtlijnen van de Diëtisten Nierziekten Nederland,” vertelt Sylvia. “Bevat de warme maaltijd genoeg voedingsstoffen? Zit er niet teveel zout in de kaas? Zo stellen we een gevarieerd aanbod samen. Patiënten kunnen daar elke week een keuze uit maken.” De voedingsassistentes komen langs om het eten en drinken uit te delen. Ze volgen daarin de algemene en individuele afspraken die zijn gemaakt.
Eten met plezier
Sylvia merkt dat patiënten het soms lastig vinden om te weten wat ze beter wel en beter niet kunnen eten. “ ‘Daar kom je weer met je verhaal over voedingsstoffen, eten is veel meer dan dat’, hoor ik patiënten vaak verzuchten. En dat is ook zo. Wat je eet en drinkt zegt iets over wie je bent en wat je belangrijk vindt. En eten is vaak een fijn moment. Het draagt ook bij aan hoe je de behandeling ervaart. Uiteindelijk willen we het eten en drinken zo plezierig mogelijk houden, ondanks de beperkingen.”
Bezoek van de diëtist
De diëtistes komen bij alle patiënten op de centra langs om het voedingsbeleid te bespreken. Zij leggen uit welke afspraken er rond eten en drinken zijn. Meer informatie over eten en drinken staat ook in de Wegwijzer, de brochure die alle patiënten bij de start van de behandeling ontvangen. Uiteraard kunt u ook terecht bij uw diëtist.
